رفتار شهروندی سازمانی: مطالعه رفتار افراد در محیط های کاری از دیرباز مورد توجه اندیشمندان علوم مدیریت بوده است و با ظهور رشته ی فتار سازمانی در سال های نخست ۱۹۶۰، دراین امر جدیت بیشتری به عمل آمد .بسیاری از مطالعات صورت گرفته، سعی در تقسیم بندی رفتارها و علل بروز آنها داشته اند. مباحثی نظیر: ادراک، انگیزش، نگرش های شغلی و … از جمله مواردی هستند که به بررسی ریشه ی بسیاری از رفتارهای آدمی در محیط کار می پردازند .اما بحثی که در دو دهه اخیر مطرح شده و علاوه بر رفتارشناسان، توجه روان شناسان و جامعه شناسان را نیز به خود جلب کرده است، رفتار شهروندی سازمانی نام دارد. رفتار شهروندی سازمانی، رفتاری اختیاری و فرا وظیفه ای است که در افزایش عملکرد اثربخش سازمان تأثیر دارد و به طور مستقیم یا غیر مستقیم به وسیله سیستم پاداش رسمی سازمان سازماندهی نمی شود. با توجه به اینکه افزایش اثربخشی همواره یکی از مسائل و دغدغه های مدیران است، شناخت رفتار شهروندی سازمانی و عوامل مؤثر بر آن می تواند گام مؤثر و مفیدی در این مسیر به شمار آید. در این راستا، تحقیقات زیادی در جست وجوی پاسخ به این سؤال بوده اند که چه عواملی می توانند در ایجاد و حفظ چنین رفتارهایی مؤثر واقع شوند؟ محققان گوناگون، پیش-زمینه ها و پیامدهای رفتار شهروندی سازمانی را مورد بررسی قرارداده اند.

هر چند که اولین بار واژه رفتار شهروندی سازمانی بوسیله ارگان و همکارانش (۱۹۸۳) بکار گرفته شد، ولی قبل از او افرادی همچون کتز و کاهن با تمایز قائل شدن بین عملکرد نقش و رفتارهای نوآورانه و خود جوش در دهه هفتاد و هشتاد میلادی و قبل از آنها چستر برنارد (۱۹۳۸) با بیان مفهوم تمایل به همکاری، این موضوع را مورد توجه قرار دادند. ابعاد رفتار نوآورانه و خود جوش که بوسیله کتز ارائه گردیده، عبارتند از همکاری با دیگران، حفاظت سازمان، ایده های سازنده داوطلبانه، خود آموزشی و حفظ نگرش مطلوب به سازمان است. بنابراین سازمان های موفق به کارکنانی نیاز دارند که بیشتر از وظایف محوله شان کار انجام دهند. رفتار شهروندی سازمانی به توصیف فعالیت هایی می پردازد، که کارکنان بیش از نقش های پیش بینی شده برایشان خواستار انجام آنها هستند. به این دلیل توسعه رفتار شهروندی سازمانی برای سازمان مهم است.

به منظور سنجش و ارزیابی رفتار شهروندی سازمانی می توان از پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی اورگان و کانوسکی (OCB) استفاده کرد که دارای ۱۵ سوال بوده و ابعاد آن نوع دوستی، وجدان، جوانمردی، رفتار مدنی، ادب و ملاحظه است. روایی و پایایی این ابزار در پژوهشی در سال ۱۳۹۲ مورد تأیید قرار گرفته است.