سازه دیگری که در روانشناسی مثبت و تقریباً در سه دهه گذشته به آن توجه شده سازه هوش عاطفی است که از زمان معرفی به جامعه علمی (یعنی سال ۱۹۹۰) تا کنون، پژوهشهای بسیاری درباره مفهوم سازی آن انجام شده است که اساس آنها به طور کلی بر دو رویکرد متمایز قرار دارد. در رویکرد اول، که الگوی توانایی نام دارد و سالووی و مایر در سال ۱۹۹۰، آن را مطرح کردند هوش عاطفی به عنوان مجموعه‌ای از تواناییهای ذهنی عمده در قلمرو پردازش فعال اطلاعات هیجانی تعریف شده است. براساس این رویکرد، شناخت و عواطف در تعامل با یکدیگر بوده و هوش عاطفی به منزله نوعی استدلال انتزاعی درباره عواطف و احساسات است. به همین دلیل هم از منظر این دیدگاه، چهار سطح از توانایی عاطفی اساس هوش عاطفی را تشکیل میدهد که عبارت است از: ۱) ادراک حسی عواطف: به معنای توانایی تشخیص عواطف و محتوای آن در خود و دیگران و نیز در محرکهای مختلف دنیای پیرامون شامل لحن صدا، داستان، موسیقی و آثار هنری است؛ ۲) تسهیل عاطفی تفکر: به معنای توانایی به کارگیری عواطف در امور شناختی معین، مانند، حل مسأله، تصمیم گیری و ارتباطات بین فردی است. یعنی درک این مسأله که عواطف، حالتهای ذهنی متفاوتی را به وجود می‌آورد. درک عواطف: به معنای زبان و تفکر گزاره ای است که توانایی تحلیل عواطف را نشان میدهد. این توانایی مشتمل بر درک زنجیره هیجانها و عواطف، نحوه تبدیل یک هیجان به هیجان دیگر، ترکیب هیجانها و پیامدهای تجارب هیجانی و عاطفی است؛ ۴) مدیریت عواطف: شامل توانایی کاهش، افزایش یا تغییر پاسخ عاطفی در خود و دیگران به منظور ارتقاء رشد عاطفی یا عقلی و بهزیستی است.
ترتیب قرار گرفتن این چهار توانایی عاطفی به نحوی است که فرایندهای روانشناختی اساسیتر (مانند ادراک حسی عواطف) در پایین الگو و فرایندهای عالیتر روانشناختی (مانند تنظیم فکورانه عواطف) در بالای الگو قرار دارند. تواناییهای درون هر یک از سطوح هوش عاطفی نیز با افزایش تجربه و سن افراد فزونی می یابد.
به منظور سنجش و ارزیابی هوش عاطفی می توان از پرسشنامه ای که فراهم شده است استفاده کرد. این پرسشنامه دارای ۱۶ گویه و دارای ابعاد ارزیابی عواطف خود، ارزیابی عواطف دیگران، استفاده از عواطف و تنظیم عواطف می‌باشد که از پژوهش معتبر کرون (۲۰۰۹) استخراج شده‌اند.
از آنجایی که این پرسشنامه، ترجمه یک پرسشنامه استاندارد خارجی است که به زبان فارسی برگردانده شده است، لذا روایی و پایایی این پرسشنامه در ایران مورد بررسی قرار نگرفته و در صورت لزوم، محققان باید نسبت به بررسی روایی و پایایی این پرسشنامه اقدام نمایند.
به همین منظور یک پرسشنامه و یک فایل به صورت رایگان و به احترام شما پژوهشگران گرامی، به همراه این فایل عرضه شده است که شیوه ارزیابی روایی سازه، صوری و محتوا را به صورت اصولی و از طریق آزمون های آماری مورد بحث قرار داده است که پژوهشگران می توانند از این فایل و راهنمایی فراهم شده در آن برای بررسی پایایی و روایی ابزار استفاده کنند. همچنین دو مقاله معتبر هم به همراه این فایل عرضه شده است که به بررسی روش های مختلف روایی و پایایی در پژوهش ها پرداخته است.
