کانون کنترل است یکی از مفاهیم شخصیتی است که بیشترین مطالعات در روانشناسی و روانشناسی اجتماعی را به خود اختصاص داده است. راتر، کانون کنترل را به عنوان ادراک افراد از توانایی اعمال کنترل بر محیط خارجی خود تعریف کرد و بیان می دارد که افراد بر اساس میزان کنترلی که معتقدند بر محیط و رفتارشان دارند متفاوت هستند. در واقع افرادی که معتقدند قادر به کنترل وقایع و رفتارهای تأثیرگذار بر زندگیشان هستند، کانون کنترل درونی دارند. این افراد خود را مسلط بر سرنوشت می دانند نه شانس و اقبال را. اما افرادی با کانون کنترل بیرونی، افرادی هستند که عملکرد خود را حاصل و نتیجه عوامل خارج از کنترل خود می دانند و مایل هستند نتایج به دست آمده در زندگیشان را حاصل عوامل محیطی همانند شانس یا سرنوشت در نظر بگیرند.
مقیاس اولیه راتر در واقع حاصل کار اولیه او در زمینه تئوری یادگیری اجتماعی است. بعد از معرفی مقیاس کانون کنترل توسط راتر، طی سال ها تغییرات زیادی بر روی این شاخص اعمال شد. مهمترین تغییر اعمال شده ارایه شاخص چند بعدی کانون کنترل توسط لونسون است. این شاخص سه بعد دارد. بعد اول کانون کنترل درونی است که باور افراد در مورد کنترل زندگی توسط خودشان بررسی می کند. بعد دوم کانون کنترل با گرایش به افراد قدرتمند که بیانگر احساس افراد از کنترل زندگی توسط افراد قدرتمند و کانون کنترل با گرایش به شانس که بیانگر کنترل زندگی افراد توسط شانس است.
به منظور بررسی نوع کانون کنترل در میان افراد می توان از پرسشنامه کانون کنترل لونسون (۱۹۷۴) استفاده کرد. این پرسشنامه دارای ۲۴ گویه است و سه نوع کانون کنترل درونی، بیرونی گرایش به شانس و بیرونی گرایش به افراد را مورد بررسی قرار می دهد. روایی و پایایی این پرسشنامه در پژوهشی در سال ۱۳۹۰ مورد تأیید قرار گرفته است.
