سفارشی سازی خدمات: به عنوان پاسخی به تغییر ماهیت تقاضای مشتری برای تنوع بیشتر، و کیفیت بالاتر محصولات می باشد. سفارشی سازی را در یک کلام برآورده ساختن نیازهای منحصر به فرد تک‌تک مشتریان تعریف کرد، همچنین در تعریفی دیگر سفارشی سازی به معنای ارائه محصول به مشتری به گونه ای است که مشتری خود بتواند عناصر اساسی مربوط به محصول و آرایش آن را درون مجموع مدل های انتخابی که از قبل تحت این برند یا نام تجاری تعریف شده است اصلاح و یا تعدیل نماید (وظیفه شناس، ۱۳۹۳). واژه سفارشی سازی اولین بار این اصطلاح توسط دیویس (۱۹۸۷) بیان شد و پاین (۱۹۹۳) آن را گسترش داد. مبنای این روش بر این ایده استوار است که سیستم های اطلاعات مبتنی بر رایانه با روش های جدید مانند تولید انعطاف پذیر و تولید به هنگام ترکیب شده، سیستمی ایجاد نماید که در آن برای هر مشتری محصولی جذاب و مطابق با سلیقه او همانند صنایع دستی قدیم و در عین حال با هزینه مناسب ساخته شود. پاین در مورد تغییر پارادایم صحبت می کنند و این که پارادایم تولید انبوه دیگر نمی تواند پاسخگوی مسائلی که امروزه در شرکت ها با آن روبرو هستند باشد (کویلهو و هنسیلر، ۲۰۱۲).
به منظور بررسی سفارشی سازی خدمات از دید مشتری می توان از پرسشنامه ای که فراهم شده است استفاده کرد. این پرسشنامه دارای ۳ گویه می‌باشد که از پژوهش معتبر کویلهو و هنسیلر (۲۰۱۲) استخراج شده‌اند. روایی و پایایی این پرسشنامه در مطالعه ای در سال ۱۳۹۳ مورد تأیید قرار گرفته است.
