اسمیت تفکر انتقادی را توانایی تمییز میان تعصب و سوگیری در استدلال و تمایل به بیان حقیقت ذکر می­کند و آن تفکر را تجزیه وتحلیل ماهرانه و جسورانه می ­نامد؛ بنابراین تفکر انتقادی، تفکری عقلانی است که در آن فرد مباحث را به­ دقت تجزیه ­و تحلیل می‌کند، شواهد و مدارک معتبر را جستجو و براساس آن به نتیجه نهایی، درست و معقول می­رسد (به نقل از فیشر، ۲۰۰۲). انیس، پل، مک پک و لیپمن (۱۹۹۱) معتقدند که حداقل دو عنصر در تفکر انتقادی اساسی است؛ اولین عنصر روحیه انتقادی است که شامل آمادگی­ ها، نگرش ­ها، خصوصیات ذهنی و صفات شخصی است و عنصر دیگر مهارت­ های لازم برای درک درست و ارزیابی است؛ این مهارت­ شامل تحلیل ­گری، استدلال، تبیین و توجیه، ارزیابی، خودتنظیمی و تفسیر است؛ به بیانی دیگر، تفکر انتقادی شامل دو بعد مهارت و گرایش است. در بعد مهارتی، فرایندهای شناختی و در بعد گرایش، نگرش و انگیزه درونی فرد در برخورد با مسائل و تفکر درباره آن مطرح می­ شود (پروفتو، ۲۰۰۳). این گرایش‌ها برای توسعه مهارت‌ها امری ضروری است (جین بیرما و برادبر، ۲۰۰۴)؛ پس یک متفکر انتقادی نباید صرفاً در پی افزایش مهارت‌های تفکر خود باشد، بلکه باید به طور مداوم، گرایش­ ها و تمایلات خود را در این زمینه بررسی کند (بیلینگز و هالستد، ۲۰۰۵).

به منظور بررسی مهارت های تفکر انتقادی می توان از پرسشنامه ای که فراهم شده است استفاده کرد. این پرسشنامه دارای ۲۱ گویه و ۳ مؤلفه مقایسه، تشخیص و قضاوت می‌باشد که از پژوهش معتبر شعبانی (۱۳۷۸) استخراج شده‌اند. روایی و پایایی این پرسشنامه تأیید شده است.