توانمندسازی، مفهومی چند وجهی است که در مدیریت، روانشناسی، انسان شناسی اجتماعی، علوم سیاسی و پزشکی مورد استفاده قرار میگیرد. توانمندسازی بیشتر به شرایطی اطلاق میشود که طی آن، قدرت در اختیار باشد و این توانایی وجود داشته باشد که بتوان با بهره برداری لازم، از مزایای آن بهره مند شد. توانمندسازی، وجود قدرت رهبری در افراد و توانایی انجام کار به وسیله آنها تعریف میشود و اساس آن، تغییر در رهبری است. هنگامی که رهبر دیدگاه خود را درباره آنچه میخواهد انجام شود، بیان میکند، در حقیقت میزان زیادی از اختیارات را تفویض میکند و به پیروان خود اجازه میدهد با علاقه برای دستیابی به هدف فردی و سازمانی فعالیت کنند. فقط در این صورت، آنان احساس قدرت میکنند و انگیزه بیشتری در آنان ایجاد میشود. توانمندسازی، به معنای تزریق نیرو در کارکنان است. سازمان باید احساس نیروی شخصی کارمند را تقویت کند. توانمندسازی، یعنی اینکه کارکنان بتوانند به خوبی وظایفشان را درک کنند، پیش از آنکه به آنها بگویند چه کار کنند.
توانمندسازی فرایند توسعه است و باعث افزایش توان کارکنان برای حل مشکل و ارتقای بینش سیاسی و اجتماعی آنها میشود و کارکنان را قادر میکند که عوامل محیطی را شناسایی کنند و آنها را در کنترل خود داشته باشند. جی درایدیک بیان میکند آنچه به آن پی بردم، این است که مردم توانمند میشوند تا توانایی خود در تصمیم گیری و تأثیرگذاری بر انتخاب های مهم و راهبردی در زندگی و مقابله با موانع را توسعه دهند، ظرفیتهای خود را در تصمیم گیری و تأثیرگذاری افزایش دهند و امکانات خود را افزایش دهند. توانمندی آنها را در کنترل دارایی هایشان به طور فردی و جمعی یاری میکند. در عملکرد آنها تأثیر میگذارد و به آنها فرصت می دهد تا از توانایی های خود در مقابله با شرایط دشوار استفاده کنند. به اعتقاد لاوراک (۱۹۹۸) بسیاری از تعاریف توانمندسازی، ارزشی مثبت و فراگیر دارند و روانشناسان آنها را در کشورهای صنعتی، بسط و توسعه داده اند. تعاریف مذکور، بیانگر این نظریه هستند که توانمندسازی باید از داخل یک گروه نشأت گیرد و نمیتوان آن را به یک گروه و جامعه داد.
ییم (۲۰۰۸) توانمندسازی را اعطای قدرت تعریف میکند. به عبارت دیگر، توانمندسازی کارکنان، فرایندی است که در آن، سازمان یا مدیر آن، برای کارکنان قدرت و توان ایجاد میکنند. وی به نقل از مینون، سه حالت برای توانمندسازی بیان میکند: توانمندسازی میتواند یک عمل یا اقدام محسوب شود (عمل اعطای قدرت به فرد یا افرادی که توانمند می شوند) میتواند به صورت یک فرایند (فرایندی که موجب تجربه قدرت میشود) یا یک حالت روانشناختی در نظر گرفته شود که به صورت شناختهایی جلوه میکند که میتواند سنجیده شود.
به منظور سنجش و ارزیابی توانمندسازی کارکنان می توان از پرسشنامه ای که فراهم شده است استفاده کرد. این پرسشنامه دارای ۲۰ گویه و ۳ مولفه چارچوب ساختاری پویا، کنترل بر تصمیمات محل کار و روان بودن (سیال بودن) اشتراک اطلاعات میباشد که از پژوهش معتبر متیو و همکاران (۲۰۰۳) استخراج شدهاند. روایی و پایایی این پرسشنامه در مطالعه ای در سال ۱۳۹۳ مورد تأیید قرار گرفته است.