تئوری مبادله رهبر-پیرو که ابتدا توسط گراین و همکاران (۱۹۷۵) مطرح شد بیان می کند که یک رهبر الگوی رابطه ای یا مبادله ای یگانه و منحصر به فردی را با هر یک از زیردستان ایجاد می کند. فرض اصلی این تئوری این است که رهبران رابطه همگانی یگانه ای را با هر زیردست شکل نمی دهند، بلکه در عوض همانطور که دو گروه در فرآیند ایجاد نقش متقابل مشارکت می کنند، رهبران روابط جداگانه ای با زیردست ایجاد می کند. هر جفت از رهبر – پیرو با سطوح بالای اعتماد، دوست داشتن و احترام، رابطه مبادله ای قوی را ایجاد می کنند و فراتر از نیازمندی های قرارداد کاری یا شغلی به یکدیگر کمک می کنند. مبادله رهبر – پیرو دلالت بر یک رابطه دوگانه دارد که در بافت سازمانی رخ می دهد. به اندازه ای که تأثیرات بافتی یا زمینه ای ممکن است توسعه مبادله رهبر – پیرو را محدود یا تسهیل کند، بر توانایی رهبر برای تمایز قایل شدن بین زیردستان نیز تأثیر می گذارد. تحقیقات نشان داده اند که رابطه رهبر – پیرو با کیفیت بالا به طور مثبتی با تعهد سازمانی، رضایت شغلی و سلامت کارکنان رابطه دارد. به طور خلاصه، پیامدهای مثبت فردی و سازمانی مرتبط با مبادله رهبر-پیرو، دلیل خوب و معتبری برای حداکثر کردن رابطه بین رهبران و پیروانشان است.
به منظور سنجش و ارزیابی مبادله رهبر-پیرو می توان از پرسشنامه ای که فراهم شده است استفاده کرد. این پرسشنامه دارای ۷ گویه می‌باشد که از پژوهش معتبر اسکاندورا و گرائن (۱۹۸۴) استخراج شده‌اند. روایی و پایایی این پرسشنامه در مطالعه ای در سال ۱۳۹۵ مورد تأیید قرار گرفته است.
