خانواده واحد اجتماعى دیگرى است که باید از خانوار تمیز داده شود. خانواده براساس روابطى تعریف مى‌شود که – از عمل توالد و تناسل نشأت مى‌گیرد و قانون یا رسومى ناظر آن است. روابط اصلى خانواده رابطه‌هائى است که بین زن و شوهر از یک‌سو و والدین و فرزندان از سوى دیگر برقرار مى‌شود. در تعریف خانواده گفته مى‌شود که ‘نخستین سلول یا واحد زندگى اجتماعى و یک از اساسى‌ترین نهادهاى جامعه است مرکب از زن و مرد که ممکن است کودکانى هم داشته باشند. روابط زناشوئى و خویشاوندى معینى که مورد قبول جامعه است و حقوق و تکالیف افراد نسبت به یکدیگر از ویژگى‌هاى خانواده شمرده مى‌شود (صفرپور، ۱۳۹۲) و ابعاد خانواده طرح واره های ارتباط خانواده بر اساس اینکه اعضاء چه چیز به یکدیگر می‌گویند و چه کار انجام می‌دهند و این که چه معنا و منظوری از ارتباطات دارند تعریف می‌شود (طاهری و همکاران، ۱۳۹۱).
اگر نگرش در مورد رفتارهای ارتباطات کلامی و نگرش در مورد نحوه برخورد با مراجع قدرت با توجه به تعریفی که از آنها ارائه شده است (کاکای، ۲۰۰۱)، در بافت محیط خانواده در نظر گرفته شوند، از نظر مفهومی به ترتیب شبیه به بعد «جهتگیری گفت و شنود و جهتگیری همنوایی الگوهای ارتباطات خانواده (فیتزپاتریک و ریچی، ۱۹۹۴؛ ریچی و فیتزپاتریک، ۱۹۹۰) خواهند بود. به طور کلی، این جهت‌گیری‌ها باورهای اساسی تعیین کننده رفتارهای ارتباطاتی هستند. به طور مشخص، تعریف مفهوم جهتگیری گفت و شنود عبارت است از میزانی که در محیط خانواده شرایطی را فراهم می‌آورند که در آن همه تشویق به شرکت آزادانه و راحت در تعامل، بحث و تبادل نظر درباره طیف وسیعی از موضوعات شوند (کوئرنر و فیتزپاتریک، ۱۹۹۷) و جهتگیری همنوایی به «میزانی که محیط خانواده شرایط همسان بودن نگرش‌ها، ارزش‌ها و عقاید را مورد تأکید قرار می‌دهند» برمی‌گردد (کوئرنر و فیتزپاتریک، ۱۹۹۷).
به منظور بررسی الگوی ارتباطات خانواده می توان از پرسشنامه ای که فراهم شده است استفاده کرد. این پرسشنامه دارای ۲۶ گویه و دو بعد جهت گیری گفت و شنود و جهت گیری همنوایی می‌باشد که از پژوهش معتبر ریچی و فیتزپاتریک (۱۹۹۰) استخراج شده‌اند. روایی و پایایی این پرسشنامه در مطالعه ای در سال ۱۳۹۰ مورد تأیید قرار گرفته است.
